Nervus vagus

Wat is de nervus vagus eigenlijk en wat is de functie van deze zenuw?
De nervus vagus, ook bekend als de tiende (van de twaalf ) hersenzenuwen, hersenzenuw X of eenvoudigweg CN X, is een hersenzenuw die sensorische vezels draagt die een pad creëren dat in verbinding staat met de parasympathische controle van het hart, de longen en het spijsverteringskanaal.
Dit systeem bestaat uit twee zenuwen (de linker en rechter nervus vagus) maar ze worden doorgaans gezamenlijk één subsysteem genoemd. De linker en rechter vagale zenuwen bevatten 75% van de zenuwvezels van ons parasympathische zenuwstelsel.

De vagus is de langste zenuw van het autonome zenuwstelsel in het menselijk lichaam en omvat zowel sensorische als motorische vezels.
De sensorische vezels zijn afkomstig van neuronen van het ganglion nodose, terwijl de motorvezels afkomstig zijn van neuronen van de dorsale motorische kern van de vagus en de ambiguus-kern. De vagus werd historisch ook de pneumogastrische zenuw genoemd. (Wikipedia)

Twaalf hersenzenuwen

Wij hebben  dus 12 hersenzenuwen in ons lichaam. Ze komen in paren en helpen de hersenen te verbinden met andere delen van het lichaam, zoals het hoofd, de nek en de romp. Sommigen sturen sensorische informatie, inclusief details over geuren, bezienswaardigheden, smaken en geluiden, naar de hersenen. Deze zenuwen hebben sensorische functies.
Andere hersenzenuwen controleren de beweging van verschillende spieren en de functie van bepaalde klieren. Dit worden motorische functies genoemd.
Terwijl sommige hersenzenuwen sensorische of motorische functies hebben, hebben andere beide.
De nervus vagus is zo’n zenuw. De hersenzenuwen worden geclassificeerd met behulp van Romeinse cijfers op basis van hun locatie. Vandaar ze de nervus vagus ook wel hersenzenuw X noemen.

Wat beïnvloedt de nervus vagus?

De nervus vagus, ook wel de pneumogastrische zenuw genoemd, is verantwoordelijk voor verschillende interne orgaanfuncties,
waaronder:

* spijsvertering                                                                                                        * hartslag
* ademhaling                                                                                                            * cardiovasculaire activiteit
* reflexacties, zoals hoesten, niezen, slikken en braken

Het speelt een rol in het autonome zenuwstelsel, dat handelingen regelt die wij mensen onbewust uitvoeren, zoals ademhalen en spijsvertering. Het kan ook een link vormen tussen de darmen en de hersenen, en een rol spelen in wat wetenschappers de darm-hersen-as noemen.

Sensorische functies van de nervus vagus omvatten:
* Het verstrekken van somatische sensatie-informatie voor de huid achter het oor
* Het uitwendige deel van de gehoorgang en bepaalde delen van de keel
* Het leveren van viscerale sensatie-informatie voor het strottenhoofd, de slokdarm, de longen, de luchtpijp, het hart en het grootste deel van het
  spijsverteringskanaal speelt een kleine rol bij de maaksensatie nabij de wortel van de tong.

De takken van deze zenuw geven zenuwsignalen naar specifieke delen van het lichaam:

* De inferieure gangliontak stuurt signalen naar uw strottenhoofd en keel.

* De superieure gangliontak is verbonden met uw ruggengraat en oren.

* De nervus vagus levert zenuwsignalen aan uw slokdarm, hart en longen.

Motorfuncties van de nervus vagus omvatten:

* Het stimuleren van de spieren in de keelholte, het strottenhoofd en het zachte gehemelte, het vlezige gebied nabij de
   achterkant van het gehemelte

* Het stimuleren van de spieren in het hart, waar het helpt de hartslag in rust te verlagen

* Het stimuleren van onwillekeurige samentrekkingen in het spijsverteringskanaal, inclusief de slokdarm, de maag en de
    meeste darmen, waardoor voedsel door het kanaal kan bewegen

De symptomen die iemand kan hebben, zijn uiteraard afhankelijk van welk deel van de zenuw beschadigd is.

Gastroparese

Deskundigen zijn van mening dat schade aan de nervus vagus ook een aandoening kan veroorzaken die gastroparese wordt genoemd.
Deze aandoening beïnvloedt de onwillekeurige samentrekkingen van het spijsverteringsstelsel, waardoor de maag niet goed wordt geleegd.
Symptomen van gastroparese zijn onder meer:

* Misselijkheid of braken, vooral braken                                                  * Verlies van eetlust of een vol gevoel kort na het begin van een maaltijd
  van onverteerd voedsel uren na het eten                                              * Buikpijn of een opgeblazen gevoel
* Zure reflux (maagzuur)                                                                                * Onverklaarbaar gewichtsverlies
* Schommelingen in de bloedsuikerspiegel

Sommige mensen ontwikkelen gastroparese na het ondergaan van een vagotomieprocedure.
Een vagotomie is een chirurgische ingreep waarbij een deel van de nervus vagus wordt verwijderd. Het wordt uitgevoerd in de buik.

Vasovagale syncope

De nervus vagus stimuleert bepaalde spieren in het hart die helpen de hartslag te vertragen. Wanneer het over-reageert, kan het een plotselinge daling van de hartslag en bloeddruk veroorzaken, met als gevolg flauwvallen. Dit staat bekend als vasovagal syncope.
Factoren die dit kunnen veroorzaken zijn onder meer zwangerschap, emotionele stress en pijn, maar het kan zijn dat er geen duidelijke oorzaak is.

Naast flauwvallen is het ook mogelijk onderstaande symptomen te ervaren :

* Warmte                                                                                                                    * Misselijkheid
* Tunnelvisie                                                                                                              * Oorsuizen
* Overmatig zweten                                                                                               * Lage bloeddruk
* Langzame of onregelmatige hartslag

Als je deze klacht(en) ervaart, en zeker als je flauwvalt, is het verstandig om naar een arts te gaan om mogelijke ernstige oorzaken uit te sluiten.
Om dit te voorkomen, kan een arts aanbevelen om veel te drinken of om niet te snel op te staan.

In onze dagelijkse stresservaring is er geen plek waar we kunnen vluchten of ons kunnen verstoppen, en de stressvolle situatie is er niet één die gemakkelijk kan worden bestreden.  De meesten van ons komen gelukkig geen tijgers tegen op straat!
Tijdens periodes van chronische hoge stress blijft het lichaam in een hogere versnelling, waarbij stresshormonen zoals adrenaline en cortisol door het lichaam stromen. Dit veroorzaakt slijtage aan lichaam en geest, en kan na verloop van tijd een groot aantal gezondheidsproblemen veroorzaken, zoals chronische pijn, angst, stemmingswisselingen, darmontstekingen en nog veel meer.

Onze lichaam bevat zij eigen superkracht die kan helpen bij het verminderen van onze vecht- of vluchtreactie. Het vaguszenuwsysteem fungeert als tegenwicht voor het vecht- of vluchtsysteem en kan een ontspanningsreactie in ons lichaam veroorzaken. Het is een van de hersenzenuwen die de hersenen met het lichaam verbinden. 

Er zijn volgens de polyvagaaltheorie drie systemen waar we naar kunnen handelen, die werken als een hiërarchische ladder.
Het eerste systeem betreft een veilige situatie, de twee andere systemen betreffen een onveilige situatie.
* Werkt het eerste systeem niet? Dan ga je een traptrede omlaag.
* Werk het middelste systeem ook niet? Dan zak je nog een trede lager.
* Is het gevaar voorbij? Dan kun je eerst één en daarna de tweede trede omhoog.

De nervus vagus is dus een heel belangrijk onderdeel van de manier waarop ons lichaam en onze hersenen functioneren, zonder dit zou ons lichaam de basistaken niet kunnen uitvoeren, en door het te stimuleren kunnen we krachtige gezondheidsvoordelen ontvangen.
Bij chronische stress of angst zal je lastiger terug kunnen komen bij de eerste trede, of je bent vrij snel getriggerd, voor jij je dus weer veilig, of soort van veilig, kan voelen. Bij chronische stress loop je misschien zo goed als de hele dag op eierschalen. Dus eigenlijk in constante alertheid voor het geval dat...

Sympathisch systeem:
Treedt op als we ons (enigszins) onveilig voelen. Het is het systeem dat de meer primitieve vecht-of-vlucht responsen activeert.

Dorsale vagale systeem:
Treedt op als we ons (sterk) onveilig voelen en kan leiden tot een bevries reactie. Onderstaande link geeft een zeer uitgebreide uitleg over deze drie systemen.
https://www.brainnetwork.nl/2022/03/06/polyvagaaltheorie-uitleg-stress-trauma-angst/

Gevecht
Wanneer je lichaam voelt dat het in gevaar is en gelooft dat je de dreiging kunt overwinnen, reageer je in de vechtmodus. Je hersenen geven signalen af aan je lichaam en bereiden het voor op de fysieke eisen van vechten.

Tekenen van een gevechtsreactie zijn o.a. :

* Strakke kaak                                                                                                         * Knarsen van je tanden
* Drang om iets of iemand te slaan                                                                * Een gevoel van intense woede
* Willen stampen of schoppen                                                                         * Huilend van woede
* Een brandend of verkrampt gevoel in je maag                                      * De bron van gevaar aanvallen

Vluchten

Als je lichaam denkt dat je het gevaar niet kunt overwinnen, maar het wel kunt vermijden door weg te rennen, reageer je in de vluchtmodus. Een golf van hormonen, zoals adrenaline, geeft je lichaam het uithoudingsvermogen om langer
voor gevaar te vluchten dan je normaal zou kunnen.
Tekenen van een vluchtreactie zijn onder meer:

* Overmatig sporten                                                                                           * Zich onrustig, gespannen of gevangen voelen
* Beweegt voortdurend je benen, voeten en armen                             * Rusteloos lichaam
* Een gevoel van gevoelloosheid in armen en benen                           * Verwijd en/ of heen en weer schietende ogen

Freeze & fawn

Deze twee zijn ook stressreacties die geen beslissende acties met zich meebrengen.
Freeze is natuurlijk bevriezen en het woord fawn betekend vertaald reekalf. Een reekalf zal zich voordoen als dood, als er
groot gevaar dreigt. Een konijn heeft de zelfde soort reactie als bijvoorbeeld een prooidier het te pakken heeft.
Als het gevangen diertje zich in deze staat bevind, verslapt vaak de kaak van het prooidier, waardoor zo’n beestje toch nog regelmatig de kans ziet om te ontsnappen.

Bevriezen
Deze stressreactie zorgt ervoor dat je het gevoel hebt dat je vastzit. Deze reactie vindt plaats wanneer jouw lichaam
denkt dat je meer niet kunt vechten of vluchten.  

Tekenen van de bevriezingsreactie zijn onder meer:

* Gevoel van angst                                                                                                * Bleke huid
* Je voelt je stijf, zwaar, koud en gevoelloos                                               * Luid, sterk bonzend hart
* Dalende hartslag

Er wordt aangenomen dat de reekalf-reactie voorkomt bij mensen die zijn opgegroeid met narcistische ouders.
Het kan zijn dat iemand als kind voortdurend verwaarloosd of afgewezen is. Behulpzaam en vriendelijk zijn was de enige manier om te overleven! Het probleem met de reekalf-reactie is dat het ertoe kan leiden dat volwassenen codependent worden, waardoor je jouw identiteitsgevoel verliest.

Intuïtief weten we eigenlijk allemaal wel dat stress zich in ons lichaam manifesteert als spierspanning.
Maar als we de verbinding tussen lichaam en geest nader bekijken, mogen we gaan erkennen dat fascia een sleutelrol speelt in de manier waarop we fysiek stress ervaren en genezen van traumatische gebeurtenissen. Omdat de nervus vagus een belangrijke rol speelt bij het communiceren van veranderingen in de fascia naar onze hersenen, is het goed om ons te realiseren hoe het letten op de vagale tonus je helpt om te genezen.

De nervus vagus speelt een sleutelrol bij het communiceren van veranderingen in de fascia naar de hersenen. Je kunt de nervus vagus zien als een bidirectionele informatiesnelweg tussen de hersenen en het lichaam die helpt bij het reguleren van ons autonome zenuwstelsel. Stressvolle gebeurtenissen betrekken jouw sympathische zenuwstelsel via de vecht- of vluchtreactie.
Het sympathische zenuwstelsel is als een gaspedaal dat je versnelt en de nervus vagus zorgt voor een “vagale rem” die je weer vertraagt.
Wanneer de nervus vagus volledig is ingeschakeld, kunt je het vechten of vluchten loslaten met als doel te rusten, te verteren en een band met anderen te opbouwen in tijden van veiligheid. In situaties die traumatisch of levensbedreigend zijn, kan deze vagale rem echter abrupt in werking treden, waardoor je ineens heel hard tot een stilstand komt.

Als je nog meer informatie over de nervus vagus wilt lezen, zijn er legio boeken over geschreven.
Als ik nog verder op deze materie in ga, gaat dit blog echt veel te lang worden.  Ik heb zelf het boek “De nervus vagus, onze innerlijke therapeut” (Sandra Hintinger)
Dit boek leest erg makkelijk en achterin staan ook diverse oefeningen die je kan doen. Op YouTube zijn er ook diverse video’s te vinden met oefeningen.

Lukt het je zelf toch niet om dit te doen, je moet vaak wel even doorzetten, kan een Reconnective healing sessie of een holistische ontspanningsmassage en ook bindweefselmassage je een heel eind op weg helpen om te ontspannen.

https://www.reconnectivehealingbilthoven.nl/
https://www.reconnectivehealingbilthoven.nl/holistische-ontspanningsmassage
https://www.reconnectivehealingbilthoven.nl/bindweefsel-cupping-massage
Voelt jouw bindweefsel erg strak, en heb je zelfs pijnlijke plekken, dan kan een bindweefselmassage (m.b.v.) zachte siliconen massage je ook enorm helpen.
https://www.reconnectivehealingbilthoven.nl/bindweefsel-cupping-massage
Afhankelijk van de ernst van het probleem, is het uiteraard altijd even afwachten hoeveel sessies je nodig zal hebben. Voor vragen kun je altijd vrijblijvend contact met me opnemen.